COLOR, PATTERN, TECHNICAL PROPERTIES OF SOME SILK WEAVES MANUFACTURED AT THE HEREKE FACTORY

Osmanlı Dönemi saray halkı ve üst düzey kişilerin giyimlerinde, yaşadığı mekanlarda İpek ipliği ile dokunan kumaşlar kullanılmıştır. 19. Yüzyıl dokuma sanayinin ilk büyük fabrikalarından biri olan Hereke Fabrika-i Hümayunu Padişah Abdülmecit Döneminde kurulmuştur. Dadyan kardeşler tarafından beldesinde kurulan Fabrikasını 1843 yılında işletmeye açılmıştır. Fabrikası, 1845 yılında, padişaha Ferağ olunarak, adına çalışmaya başlamıştır. köşklerin döşemelik perdelik olarak üretilen ipek kumaşları Hümayununda dokunmaktaydı. Fabrikasına 1850 Fransa'dan jakar tezgâhlar getirilmiş Kemhahâne bölümü açılarak başlanmıştır. Perakende satış yapan, kuruluş olduğu kadar ürettikleri Uluslararası alanlarda ödüller alan önemli bir işletmedir.1902 çuha, şayak iplik bölümleri, 1905 yünlü dokuma, 1908 fes bölümü, fanila, yün halı atölyeleri eklenmiştir. 1933 Sümerbank yönetimine,1995 Milli Saraylara, günümüzde de Yıldız Sarayına devredilmiştir. Fabrikasında ipekli kumaşlar, Saray çevresine, ayrıca yabancı hanedan mensuplarına elçilere hediye edilerek, Avrupa saraylarına ulaşmıştır. dokumalarının kompozisyonunda Batı etkileri görülmekte olup oryantalizm çok rengin kullanıldığı görülen bu dokumalarda 143 farklı desen tespit edilmiştir. Kumaşlarda yer desenlerde bitkisel, hayvansal motifler, vazolar, müzik aletleri, geometrik düzenlemeler, Rumi, Çin bulutu gibi birçok motif görülmektedir. fabrikasında İpekli kumaş yanın da kadife kumaşta üretilmiştir. Son Dönem koleksiyonu dokumaların görülen, örgü zengin renk çeşitliliği izleyicileri etkilemektedir. Ancak görselde kuvvetli etki yaratan kalite dışında, üsluptan söz edilememektedir. Bu bağlamda kültürel varlıklarımızdan koleksiyonunun gelecek kuşaklara aktarımı desen, renk, üretim tekniği açısından araştırılarak incelenmesi önemlidir.